Các bệnh lây truyền qua đường tình dục phải biết để bảo vệ mình và bạn đời

Các bệnh lây truyền qua đường tình dục là vấn đề ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, hạnh phúc, tính mạng của chính người bệnh và bạn đời. Việc quan hệ tình dục không an toàn có thể dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm như HIV/AIDS, sùi mào gà, lậu, viêm gan B và C, và nhiều bệnh khác. Trang bị thông tin về những căn bệnh lây qua đường tình dục này sẽ giúp bạn có cách phòng tránh, sớm nhận biết để bảo vệ chình mình và bạn đời tốt nhất. 

Bệnh lây qua đường tình dục là gì?

Bệnh lây qua đường tình dục (Sexually Transmitted Diseases – STDs) là những bệnh mắc phải khi nam hoặc nữ giới phát sinh quan hệ tình dục, có thể là cơ quan sinh dục, hậu môn hoặc miệng; bệnh do quan hệ tình dục nhưng lây từ mẹ sang con khi mang thai, sinh nở hoặc qua truyền máu hoặc sử dụng chung kim tiêm. Khi quan hệ, vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng mang mầm bệnh lây truyền từ người này sang người khác qua tinh dịch, dịch âm đạo và các dịch tiết khác của cơ thể, vết thương hở. 

Hiện nay, có khoảng 20 loại STDs đã được các nhà khoa học ghi nhận. Bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, đặc biệt là đối với người trong độ tuổi sinh sản, và khó có thể được điều trị hoàn toàn. 

Dấu hiệu có thể bạn đang mắc bệnh tình dục

Các bệnh lây qua đường tình dục thường không gây ra triệu chứng rõ ràng, dẫn đến người bệnh thường không nhận ra mình bị bệnh và dễ lây lan cho người khác. Theo các chuyên gia, triệu chứng của các bệnh này có thể khác nhau tùy theo loại bệnh, giai đoạn, tình trạng sức khỏe của từng người và đối tượng mắc.

Các triệu chứng ở nam giới có thể bao gồm: 

• Đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục
• Tiểu khó, tiểu buốt
• Tiết dịch bất thường hoặc chảy máu từ dương vật
• Sưng đau tinh hoàn và đau, sưng hạch bạch huyết
• Có vết loét hoặc sưng ở các vùng như dương vật, tinh hoàn, hậu môn, mông, đùi, miệng

Trong khi đó, ở nữ giới, các triệu chứng có thể bao gồm: 

• Đau rát âm đạo, khó chịu khi quan hệ tình dục
• Tiểu khó, tiểu buốt
• Sốt cao và đau bụng dưới
• Ngứa bên trong hoặc xung quanh âm đạo
• Tiết dịch bất thường, dịch có mùi hôi hoặc chảy máu âm đạo 
• Xuất hiện vết loét hoặc sưng tấy ở khu vực âm đạo, quanh hậu môn, mông, đùi, miệng.

Nếu xuất hiện các triệu chứng nói trên hoặc xác định đã quan hệ, tiếp xúc với người bệnh bạn nên sớm đến bệnh viện để được xét nghiệm, kiểm tra chính xác.

Các bệnh lây qua đường tình dục thường gặp

• Bệnh Lậu

Là một bệnh lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae hoặc gonococcus gây ra. Người mắc bệnh lậu thường do hành vi quan hệ tình dục không an toàn bằng âm đạo, hậu môn hoặc miệng. 

Bệnh lậu có thể xảy ra ở cả hai giới, nhưng tỷ lệ nam giới mắc bệnh nhiều hơn. Biểu hiện của bệnh ở nam giới và nữ giới cũng có sự khác nhau.

Nam giới mắc bệnh lậu thường xuất hiện triệu chứng như xuất hiện mủ ở dương vật, sưng và đau ở đầu dương vật, tinh hoàn. Ở nữ giới, bệnh gây ra phát dịch bất thường ở âm đạo, đau khi quan hệ tình dục hoặc khi tiểu tiện và đi kèm với triệu chứng sốt. 

Ở nam giới, nhiễm lậu cầu không triệu chứng chỉ từ 3% đến 5%. Tuy nhiên, ở nữ giới, có khoảng 70% các trường hợp mắc bệnh lậu cầu nhưng không có triệu chứng. 

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh lậu có thể gây ra viêm tinh hoàn và vô sinh ở nam giới; biến chứng nguy hiểm như: viêm vùng chậu, vô sinh, sẩy thai… ở nữ giới. 

• Bệnh giang mai

Giang mai là một trong những bệnh lây qua đường tình dục phổ biến, được gây ra bởi xoắn khuẩn Treponema pallidum. Giang mai xuất hiện ở vùng sinh dục và triệu chứng ban đầu có thể khá giống với các bệnh da thường gặp.

Bệnh Giang mai phân thành 3 giai đoạn khác nhau, mỗi giai đoạn có những dấu hiệu riêng biệt. 

• Giang mai giai đoạn 1: Có vết loét xuất hiện ở bộ phận sinh dục, một số trường hợp có hạch bẹn. Triệu chứng ở giai đoạn này không gây đau nên người bệnh thường khá chủ quan.
• Giang mai giai đoạn 2: Người bệnh nổi ban đào ở thân mình, lòng bàn tay và lòng bàn chân, và u sùi nổi ở hậu môn. Hạch bẹn cũng bắt đầu nổi khắp người nhưng vẫn không gây đau.
• Giang mai giai đoạn 3: Giai đoạn nặng nhất, giang mai lan tỏa và gây tổn thương nội tạng như xương, tim, da và thần kinh. Có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, gây hại đến sức khỏe và sự sống của người bệnh.

• Bệnh sùi mào gà

Bệnh sùi mào gà, còn được gọi là bệnh mồng gà hoặc mụn cóc sinh dục, là một bệnh lây qua đường tình dục do virus HPV (Human papilloma virus) gây ra.Hiện tại, chưa có thuốc đặc trị cho loại bệnh này, do đó người bệnh có thể sống với nó suốt đời và bệnh có thể dẫn đến ung thư cổ tử cung, âm đạo, hậu môn hoặc dương vật.

Ở nam giới, bệnh thường có triệu chứng sớm như các nốt sùi mào ẩm ướt xuất hiện trên bề mặt, gây khó chịu và ngứa ngáy. Những nốt này có thể nhanh chóng lan rộng và kích thước có thể lớn bằng một nắm tay. 

Trong khi đó, ở nữ giới, bệnh thường không có biểu hiện rõ rệt và thường phát hiện ở giai đoạn muộn. Biểu hiện của bệnh ở nữ giới bao gồm mệt mỏi, sút cân và xuất hiện các u nhú nhỏ ở bộ phận sinh dục, nhưng không gây đau hoặc ngứa.

• Bệnh Herpes sinh dục (mụn rộp sinh dục)

Bệnh lây truyền qua đường sinh dục do virus Herpes gây nên. Biểu hiện lâm sàng là các hạt ban nhỏ mọc thành chùm tại bộ phận sinh dục, cảm giác đau rát, ngứa ngáy và có hạch vùng. Bệnh có khả năng tái phát ở vị trí cũ hoặc ở một số vị trí khác. Virus gây bệnh là Herpes simplex (HSV), với type 2 thường phổ biến nhiều hơn type 1.

Bệnh Herpes sinh dục thường không có triệu chứng rõ rệt, chỉ có thể nhận biết qua các đợt bùng phát. Người bệnh bị lở loét gần khu vực mà virus đã xâm nhập vào cơ thể, các vết loét này có dạng mụn nước và gây đau đớn khi vỡ ra.

Bệnh thường lặp đi lặp lại nhiều lần và đặc biệt phổ biến trong năm đầu tiên nhiễm bệnh. Mặc dù hiện nay không có thuốc để chữa khỏi hoàn toàn, nhưng thuốc có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và giảm nguy cơ truyền virus cho người khác. 

• Bệnh HIV/AIDS

HIV viết tắt của Human Immunodeficiency Virus, nghĩa là virus suy giảm miễn dịch ở người. HIV làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến cho cơ thể không có khả năng chống lại các tác nhân gây hại và dễ bị nhiễm trùng và một số bệnh ung thư phát triển. 

HIV là một lentivirus (thuộc họ retrovirus) có khả năng gây suy giảm miễn dịch ở người và phát triển thành Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS). Tuy nhiên, không phải tất cả người nhiễm HIV đều phát triển thành AIDS.

HIV có thể lây lan theo nhiều cách khác nhau như: Quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm HIV, lây qua đường máu, dùng chung kim tiêm hay từ mẹ mang thai truyền sang con. 

Hiện nay, không có phương pháp chữa khỏi HIV, nhưng người bệnh có thể được điều trị bằng thuốc kháng virus (ART) để giảm sự phát triển của virus và cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều này cũng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho người khác.

• Bệnh viêm gan B

Bệnh do virus tấn công vào gan, tuy nhiên nguồn lây lan có thể qua dịch sinh dục hoặc qua máu. Virus này có khả năng lây nhanh hơn virus HIV tới 50-100 lần khi quan hệ tình dục. 

Người nhiễm virus thường không có triệu chứng cụ thể, nhưng một số trường hợp có thể gây ra những triệu chứng như vàng da, chán ăn, mệt mỏi… Nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan.

Hiện tại, viêm gan B không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng chỉ có thể kiểm soát bệnh bằng các loại thuốc khống chế virus. Tiêm vắc xin chống viêm gan B là một cách hiệu quả để phòng ngừa bệnh và giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

• Bệnh HPV (U nhú sinh dục)

Là một bệnh lây truyền qua đường tình dục chủ yếu do Virus Human Papillomavirus người gây ra. Loại virus này có thể lây lan qua tiếp xúc da kề da và tiếp xúc thân mật khác. 

HPV tấn công gây ra sự tăng trưởng quá mức các tế bào vảy ở lớp biểu bì, gây ra u nhú sinh dục ở cả nam và nữ. Các u nhú sinh dục được chia thành 4 loại: u nhú sừng, u nhú gai, u nhú tính và u nhú đáy.

Phần lớn trường hợp nhiễm u nhú sinh dục sẽ tự khỏi và không gây ra biến chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh sẽ kéo dài và gây ra sự thay đổi tế bào. Nếu không được điều trị kịp thời, các thay đổi này có thể dẫn đến ung thư.

Hiện tại, chưa có cách điều trị trực tiếp cho virus HPV. Tuy nhiên, những biện pháp điều trị có thể bao gồm đốt lạnh, đốt nóng, thủ thuật cắt bỏ, sử dụng thuốc hoặc các biện pháp điều trị dành cho tế bào bị nhiễm virus HPV với nguy cơ ung thư cao.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tình dục

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm:

• Quan hệ tình dục không an toàn như: không dùng bao cao su, quan hệ tình dục bằng miệng, quan hệ tình dục với nhiều “đối tác”,…
• Tiền sử mắc các bệnh tình dục: Các bệnh này rất dễ bị lây nhiễm và tái phát nhiều lần trong đời, nên những người có tiền sử mắc bệnh có thể tái nhiễm hoặc lây cho người khác.
• Lạm dụng rượu, thuốc kích thích: Việc sử dụng các chất này có thể ức chế khả năng phán đoán, khiến người ta sẵn sàng tham gia vào các hành vi tình dục có nguy cơ cao.
• Dùng chung kim tiêm, vật dụng cá nhân với người khác: Là nguồn lây nhiễm gián tiếp khiến nhiều người bị lây nhiễm bệnh tình dục.
• Tuổi trẻ: Người có sinh hoạt tình dục càng sớm càng có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn. Cụ thể là người trong độ tuổi từ 15- 24.
• Lây truyền từ mẹ sang con: Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể truyền từ mẹ sang con khi mang thai hoặc sinh nở, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ sơ sinh, thậm chí có thể gây tử vong.

Cách phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục

Tuy bệnh lây qua đường tình dục (STDs) có tốc độ lây lan nhanh, dễ tái phát, nhưng chúng ta vẫn có một số cách để tránh hoặc giảm nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể, các chuyên gia khuyên bạn nên:

• Kiêng cữ: Không quan hệ tình dục quá sớm, khi còn trẻ tuổi, tránh quan hệ với người chưa được kiểm tra nguy cơ nhiễm bệnh.
• Chung thủy: Duy trì một mối quan hệ lâu dài, chung thủy với bạn tình, tránh quan hệ với nhiều người cùng một khoảng thời gian.
• Xét nghiệm trước khi quan hệ tình dục: Tránh quan hệ với bạn tình mới cho đến khi cả hai được xét nghiệm về các bệnh lây qua đường tình dục. Quan hệ tình dục bằng miệng ít rủi ro hơn, nhưng nên sử dụng miếng dán để ngăn tiếp xúc da kề da giữa niêm mạc miệng và bộ phận sinh dục.
• Tiêm phòng: Mỗi người nên tiêm phòng sớm, trước khi có tiếp xúc tình dục. Tiêm vắc xin có thể giúp ngăn ngừa vi rút u nhú ở người (HPV), viêm gan A và viêm gan B.
• Sử dụng bao cao su: Dùng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục mang đến khả năng bảo vệ tích cực khỏi nguy cơ bị lây hoặc lây bệnh cho người khác.
• Không uống rượu quá mức hoặc sử dụng chất kích thích: Giúp bạn tránh được các rủi ro khi quan hệ tình dục.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Một lối sống khoa học sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, dự phòng nguy cơ nhiễm bệnh và tăng khả năng chống lại các bệnh truyền nhiễm.

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng triệu người trên thế giới vẫn đang sống với các bệnh lây qua đường tình dục như HIV/AIDS, sùi mào gà, lậu, viêm gan B và C, và nhiều bệnh khác. Mặc dù đã có sự tiến bộ trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh này, vẫn còn rất nhiều thách thức phải đối mặt như sự gia tăng của các chủng virus kháng thuốc và việc không đủ ngân sách để phòng ngừa và điều trị. Bên cạnh đó, việc giáo dục và tăng cường nhận thức về các biện pháp phòng ngừa vẫn chưa đủ hiệu quả, đặc biệt là ở các khu vực nghèo và khó khăn. Do đó, việc nâng cao nhận thức và giáo dục là cần thiết để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và kiểm soát được tình trạng nhiễm bệnh lây qua đường tình dục.